ظهور نسل سوم واسطههای ملکی
یک مطالعه دانشگاهی درباره خدمات قابل ارائه از سوی استارتآپها در حوزه مسکن و ساختمان، ضمن معرفی امکانات نسل سوم واسطههای ملکی در جهان، فرصتهای ورود کسبوکارهای نوپا و فناوریمحور را به این حوزه معرفی کرد. پس از نسل اول نقل و انتقالات ملکی که کلید آن مراجعه فیزیکی به واسطهها بود، نسل دوم این خدمات در دنیا در قالب سامانههای اینترنتی ادارهکننده فایلهای فروش شکل گرفت و در ایران نیز از اوایل دهه ۹۰ این سامانهها فعال شد. نسل سوم ارائه خدمات واسطههای ملکی، استارتآپهایی هستند که برای منتقل کردن معاملات مسکن از حالت سنتی به شکل مدرن، اکنون در دنیا خدمات جذابی به هر دو سمت عرضه و تقاضا ارائه میکنند. مهدیه خجستهفر، کارشناس شهرسازی مرکز توسعه و سیاستهای راهبردی وزارت راه و شهرسازی با انجام یک مطالعه دانشگاهی که در یک رویداد هماندیشی کارآفرینان ارائه شد، تجربیات موفق دنیا را مورد بررسی قرار داد و امکانات قابل ارائه از سوی استارتآپها را معرفی کرد. تحقیقات این کارشناس، عمدتا روی تجربههای موفق استارتآپی در آمریکا متمرکز است چراکه این کشور در زمره کشورهایی است که قویترین استارتآپهای حوزه مسکن و ساختمان در آنجا فعال است.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، شاید تا چند وقت قبل هیچ کس تصور نمیکرد که بتواند روزی در کوتاهترین زمان و بدون حضور فیزیکی، از طریق اینترنت وجهی را بابت دریافت خدمات پرداخت کند. اما این امکان با رشد پرشتاب فناوری به وجود آمده و امروز خدمات پرداخت آنلاین در دسترس عموم مردم قرار دارد. برخی از خدماتی که امروز استارتآپها در حوزه مسکن ارائه میکنند نیز تا چند سال قبل برای بسیاری از مردم جهان غیرقابل باور بود. استارتآپها امروز ۱۰ خدمت مختلف به بازار مسکن ارائه میکنند که معاملات را سادهتر کرده است. بخشی از خدمات هیجانانگیز و جذاب این استارتآپها ناظر بر این است که چگونه بتوانید در هر کجا که مستقر هستید، از راه دور و بدون مراجعه فیزیکی، چند عملیات مختلف از جمله رویت فایلهای فروش در محله و منطقه مورد نظر، مقایسه فایلها، انتخاب فایل مطلوب، بازدید مجازی از مکانی که انتخاب شده، امضای قرارداد فروش، دریافت وام بانکی و در نهایت عملیات مقدماتی تعمیرات و نقل و انتقال (اثاث کشی) را انجام دهید. یکی از خدمات دهگانه استارتآپهای طراحی شده بر اساس فرصتهای اقتصادی بازار مسکن، «طبقهبندی کردن فایلهای فروش بر اساس پارامترهایی همچون سطح قیمت، سن بنا، متراژ و نظایر آن» است. به این ترتیب دسترسی سریع به مجموعه نسبتا کاملی از فایلهای موجود در محله مدنظر خریدار برای انتخاب بهتر و تصمیمگیری سریعتر در اختیار وی قرار میگیرد. این جنس خدمات در ایران نیز به نوعی شکل گرفته و بانکهای فایلینگ مسکن از سالهای گذشته در بستر فناوری و در قالب سایتها و اپلیکیشنها فعال شدهاند.
دومین خدمت استارتآپهای بخش مسکن «خدماترسانی به متعاملین تا آخرین حلقه معامله از طریق امکان انعقاد قرارداد الکترونیکی» است. استارتآپهایی در دنیا وجود دارند که در بستر مقررات حقوقی، شرایطی را برای انعقاد قرارداد فروش ملک فراهم میکنند و یک گام از معرفی خریدار و فروشنده به یکدیگر جلوتر رفتهاند. این گروه از استارتآپها در واقع نسل سوم واسطههای ملکی به شمار میآیند که خدمات قراردادی نیز ارائه میکنند. جاذبه استفاده از خدمات این استارتآپها که نقش واسطه ملکی را بر عهده میگیرند، بسیار زیاد است. برخی از این استارتآپها از آنجا که با هزینه بسیار کمتری قرارداد نهایی را منعقد میکنند، در مقایسه با شیوههای سنتی تا ۵ هزار دلار صرفهجویی در هزینههای نقل و انتقال ملکی برای خریدار و فروشنده به همراه دارند.
از دیگر خدمات شاخص استارتآپی در بخش مسکن، «امکان مشاوره برای انتخاب بهینه وام بانکی خرید مسکن» است. استارتآپهایی ویژه خدمات لیزینگ مسکن در دنیا فعال شده که ضمن معرفی انواع تسهیلات بانکهای مختلف با اعلام شرایط پرداخت، نرخ سود و … با توجه به شرایط ملک و شرایط خریدار، گزینه بهینه را نیز به فرد متقاضی دریافت وام مسکن اعلام میکند. برخی از این استارتآپها به تعدادی از بانکها متصل بوده و خدمات پرداخت وام را بهطور کامل ارائه میکنند. اما برخی دیگر وامدهنده مستقیم نیستند و متقاضی را به بانک ارجاع میدهند.
چهارمین خدمت استارتآپهای ملکی، بازدید مجازی از فایلهای فروش است که طی سالهای اخیر در بسیاری از فایلینگهای قوی ملکی متعارف شده است. برای ارائه این خدمت، عکاسان و تصویربرداران به منزلی که برای فروش عرضه شده مراجعه میکنند و به نحوی تصویربرداری میکنند که ابعاد پنهان و پیدای خانه قابل نمایش باشد، در حدی که با تماشای تصاویر، متقاضی خرید احساس کند به شکل حضوری برای بازدید ملک مراجعه کرده و به نوعی از مشاهده ملک از نزدیک بینیاز شود. خدمت پنجمی که استارتآپهای بخش مسکن به فعالان این بازار ارائه میکنند، «مدیریت داراییهای ملکی برای افراد حقیقی و حقوقی» است. مخاطب اغلب خدمات استارتآپی خریداران و فروشندگان و بعضا واسطههای ملکی هستند. این در حالی است که مخاطب مدیریت داراییهای ملکی عمدتا سرمایهگذاران ملکی هستند. این گروه کسانی هستند که خانه دوم داشته و به خدمات نگهداری، اجارهداری و فروش داراییهای خود نیازمند هستند. سپردن مجموعه املاک و مستغلات به یک مدیریت واحد میتواند انتفاع آنها از سرمایهگذاری ملکی را افزایش دهد، چراکه استارتآپها به بهترین شکل این خدمات را به افراد حقیقی و حقوقی ارائه میکنند. «خرید مشارکتی ملک» خدمت ششمی است که استارتآپها در حوزه مسکن و برای کسانی که نقدینگی آنها کفاف خرید یک آپارتمان را نمیدهد، ارائه میکنند. این گروه برای اینکه بتوانند در سرمایهگذاری ملکی مشارکت کنند، میتوانند از طریق ابزارهایی همچون تشکیل صندوق، منابع لازم را بهصورت جمعی یا خانوادگی برای خرید ملک گردآوری کرده و نسبت به خرید سهمی از یک ملک متناسب با بودجه خود به کمک استارتآپها اقدام کنند. هفتمین خدمت استارتآپی متعارف در بازار مسکن، ارائه خدمات متنوع اجارهداری است. این خدمات در دنیا شامل واگذاری ملک به شکل اجاری برای مدت مشخص به متقاضیانی است که صلاحیت آنها احراز شده است. مالکان بسیاری هستند که خانه دوم خود را به دلیل ترس از دردسرهای اجارهداری خالی میگذارند. بهرهگیری از خدمات این قبیل استارتآپها موجب میشود این مالکان بتوانند مستاجر دلخواه خود را از میان گزینههای متقاضی ملک انتخاب کرده و حتی در مورد انعقاد قرارداد و نحوه دریافت اجارهبها نیز بهترین روشهای ممکن را انتخاب کنند. در ایران نیز اگرچه امکانات اولیهای مبتنی بر فناوریهای روز در حوزه فایلینگ و خرید و فروش ارائه میشود، اما در حوزه اجارهداری عقبماندگی بسیار بیشتر است و این جنس خدمات اجارهداری در قالب هیچ استارتآپی ارائه نمیشود و موجران صرفا از روشهای سنتی استفاده میکنند. خدمت هشتم استارتآپهای بخش مسکن که در کشورهای پیشرفته دنیا عرضه میشود، «خدمات قیمتگذاری از طریق آنالیز و تجزیه و تحلیل اطلاعات ملک و میزان عرضه و تقاضا» و «مقایسه قیمت پیشنهادی فروشنده با قیمتهای مورد انتظار بر اساس شرایط ملک و بازار» است.
استارتآپهایی وجود دارند که با استفاده از دادههای آخرین معاملات ملک، ارزش واحدهای مسکونی در هر محله را برآورد و اعلام میکنند. مخاطب این خدمات ارزشگذاری هم فروشندگان و هم خریداران هستند. تعیین ارزش ملک با استفاده از اطلاعاتی از قبیل سن بنا، تاریخ آخرین مرمت ملک، مصالح مصرف شده در بخش پیدا و پنهان ساختمان، وضعیت سند، تراکم واحد و طبقه، اشکالات ساختمان، موقعیت محلی و سرانههای محله انجام میشود و در نتیجه دقت بالایی دارد. افزون بر این میزان عرضه و تقاضای موجود در بازار در هر مقطع زمانی، در ارزشگذاری ملک محاسبه و دخالت داده میشود. «ارزیابی موجودی مسکونی محله و وضعیت شاخصهای شهری، اجتماعی و اقتصادی آن» از دیگر خدماتی است که موضوع فعالیت بخشی از کسبوکارهای فناوریپایه فعال در بازار مسکن است. این استارتآپها با استفاده از دادههای موجود که توسط شهرداریها و دولتهای محلی آزاد میشود اطلاعاتی از موجودی مسکن محله ارائه و دید روشنی از تراکم جمعیت در یک محله ارائه میکنند. افزون بر این امکان انتخاب محل سکونت برای کسانی که قصد خرید مسکن در موقعیتی که شناخت کافی نسبت به آن را ندارند با ارائه اطلاعات ویژگیهای محله فراهم میکنند. دهمین خدمت متعارف استارتآپی که جای خالی آن در ایران به شدت احساس میشود، «خدمات فایلینگ و معامله زمین» است. نسل جدیدی از استارتآپهای مسکنی شکل گرفتهاند که تخصص آنها «زمین» است و به این ترتیب استارتآپهای شاخص دیگر تنها در حوزه فروش آپارتمان و اجارهداری فعالیت نمیکنند. مخاطب اصلی استارتآپهای این حوزه، سازندهها هستند. آنها میتوانند ویژگیهای زمینهای عرضه شده برای ساختوساز را به دقت بررسی و از میان آنها انتخاب کنند. این استارتآپها با اعلام کاربری اصلی زمین، حتی به سازنده پیشنهاد میکنند که با توجه به ویژگیهای منطقه و نیازهای موجود، چه چیزی بسازند.
