پس از اجرای مسکن مهر، نرخ مسکن ملکی از ۶۲ درصد به ۶۰ درصد کاهش یافت
به گزارش ملک رادار، نقی عسگری در گفتوگو با ایسنا نتایج اجمالی مطالعهای با عنوان” ارزیابی پایداری اجتماعی توسعه اخیر مسکن در ایران – مسکن مهر استان البرز” را تشریح کرد. این عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه ریزی شهری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی گفت: مسکن مهر در دستیابی به اهداف کلان خود موفق نبوده است. برای مثال مسکن مهر نتوانسته است نرخ مسکن ملکی را که در کشور از دهههای گذشته در حال کاهش بوده است متوقف کند. نرخ مسکن ملکی در سال ۱۳۹۰ معادل ۶۲.۷ درصد بوده که در سال ۱۳۹۵ به ۶۰.۵ کاهش یافته است. یعنی مسکن مهر با توجه به مقیاس آن و هزینههای قابل توجه، نتوانسته شرایطی در بازار مسکن فراهم کند که با ثابت نگهداشتن قیمت مسکن، خانوارهای جدید بتوانند مالک مسکن شوند.
او افزود: نمونههایی از پروژههای مسکن در دنیا وجود دارند که بهرغم سرمایهگذاریهای کلان عمومی و دولتی به جهت بیتوجهی به برخی از جنبههای اجتماعی سکونت، به شهر ارواح (Guest City) تبدیل و در نهایت رها شدهاند و نمونههای بیشتری از پروژههای مسکن اجتماعی در کشورهای توسعه یافته وجود دارد که به جهت تمرکز گروههای خاص، فقرا و مجرمان و بی توجهی به برنامهریزی اجتماعی این نواحی، با بدنام شدن Stigma))، ناگزیر از تخریب و بازسازی مجدد شدهاند.
باید از هدررفت ۵۶ هزار میلیارد تومان سرمایه مسکن مهر جلوگیری کرد
به گفتهی عسگری، سرمایههای کلانی صرف مسکن مهر شده است (فقط تخصیص ۴۱ هزار میلیارد تومان از محل خط اعتباری بانک مرکزی و حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان زمین دولتی) و ضرورت دارد برای جلوگیری از هرز رفتن آنها و یا تبدیل شدن محلههای مسکن مهر به معضلی برای شهرهای مادر، ضمن شناسایی مسائل و ویژگیهای اجتماعی این شهرکها، برنامه مدونی نیز برای اصلاح تدریجی آنها اجرا کرد.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی با اشاره به نتایج این تحقیق در دو حوزه مسکن مهر شهر جدید هشتگرد (درون شهر) شامل ایران خودرو، فاز ۴، بوستان، ارم، گلها و نیز مسکن مهر ابریشم- ماهدشت (منفصل) شامل ماهدشت (البرز) و شهرک ابریشم گفت: نتایج کلی نشان می دهد وضعیت هر دو محدوده در کل بسیار نامناسب (۱.۴۶ از ۵) است. نرخ اشتغال بسیار پایین (بیکاری ۳۳ درصد) ، فقر گسترده (حدود ۹۰ درصد ساکنان فقیر یا بسیار فقیر) ، تمرکز افرادی که در سالهای گذشته تجربه ورشکستگی داشتهاند (هشتگرد ۳۳ درصد ساکنان ، ماهدشت و ابریشم۴۵ درصد)، عدم توجه به نهادسازی، توجه بسیار محدود به تامین فضاهای کسب و کار (در شهرک ماهدشت) و نبود برنامه منسجم برای اشتغالزایی و ایجاد ارتباط بین ساخت و سازهای حمایت شده و تولید شغل برای ساکنان این محلات ، زمینه را برای خوابگاهی کردن سکونتگاههای مسکن مهر و تمرکز گروههای کمتوانتر جامعه در این مناطق فراهم کرده است. در وضعیت موجود محل اشتغال حدود ۸۲ درصد ساکنان در فاصله بیش از ۵ کیلومتر و ۳۸ درصد از ایشان در فاصله بیش از ۵۰ کیلومتر از محل اسکان آنها است. با روند موجود چشمانداز روشنی برای توانمند شدن ایشان و پایدار کردن سکونت و فعالیت در این شهرکها متصور نیست.
متن کامل گفتوگو با نقی عسگری عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه ریزی شهری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در خصوص مسکن مهر را در ادامه بخوانید.
مسکن مهر از چه طرحهایی در جهان الهام گرفت؟
نمونههایی از پروژههای مسکن در دنیا وجود دارند که بهرغم سرمایهگذاریهای کلان عمومی و دولتی به جهت بیتوجهی به برخی از جنبههای اجتماعی سکونت، به شهر ارواح (Guest City) تبدیل و در نهایت رها شدهاند و نمونههای بیشتری از پروژههای مسکن اجتماعی در کشورهای توسعه یافته وجود دارد که به جهت تمرکز گروههای خاص، فقرا و مجرمان و بی توجهی به برنامهریزی اجتماعی این نواحی، با بدنام شدن Stigma))، ناگزیر از تخریب و بازسازی مجدد شدهاند.
سرمایههای کلانی صرف مسکن مهر شده (فقط تخصیص ۴۱ هزار میلیارد تومان از محل خط اعتباری بانک مرکزی و حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان زمین دولتی) و ضرورت دارد برای جلوگیری از هرز رفتن آنها و یا تبدیل شدن محلههای مسکن مهر به معضلی برای شهرهای مادر، ضمن شناسایی مسائل و ویژگیهای اجتماعی این شهرکها، برنامه مدونی نیز برای اصلاح تدریجی آنها اجرا کرد. در مطالعه ای که با تامین هزینه جهاد دانشگاهی (با دستور مستقیم ریاست جهاد دانشگاهی آقای دکتر طیبی) و حمایت مرکز مطالعات راهبردی وزارت کشور صورت گرفت بررسی وضعیت پنج شهرک مسکن مهر استان البرز به صورت پایلوت (سه شهرک در شهر جدید هشتگرد شامل ایرانخودرو، فاز۴ و بوستان ارم و گلها و دو دو پروژه منفصل از شهر مادر شامل شهرک ابریشم و ماهدشت) با اهداف زیر صورت گرفت:
ارائه نیمرخی از ویژگیها و مسائل اجتماعی (طرد اجتماعی، اختلاط اجتماعی، سرمایه اجتماعی، هویت و…) موجود و قابل پیشبینی محدودههای مسکن مهر
سنجش میزان مورد انتظار از پایداری اجتماعی پروژههای مسکن مهر استان البرز –ماهدشت، ابریشم و شهر جدید هشتگرد
ارائه راهکارهای ارتقای پایداری اجتماعی و ارتقای زندگی پذیری در محدودههای مسکن مهر
فرایند و روش پژوهش شما به چه صورتی بوده است؟
مطالعه بر اساس چارچوب نظری پایداری اجتماعی (Social Sustainability) صورت گرفته که پس از بحث نسبتاً مفصل در مبانی نظری و ادبیات بحث ، براساس نظر خبرگان وزن نسبی و ضریب اهمیت آنها تعیین شده است این چارچوب شامل نه حوزه و ۱۰۶ متغیر است که در سه سطح با توجه به نیازها (نیازهای پایه، میانی و غائی) دسته بندی شده است. نه حوزه اصلی شامل ۱- مسکن ۲- آموزش ۳- اشتغال و وضعیت اقتصادی بعنوان نیازهای پایه ۴- زیرساختهای اجتماعی ۵- کیفیت محله بعنوان نیازهای میانی و ۶- سرمایه و اختلاط اجتماعی ۷-هویت و حس مکان ۸-حرکات جمعیت و ۹-مشارکت بعنوان نیازهای غائی است.
داده های مرتبط با هر حوزه با استفاده از ابزار پرسشنامه (۷۲۰ پرسشنامه ) مشاهده و اسناد و مصاحبه و اسناد در زمستان ۱۳۹۶ جمع آوری شده و بر مبنای آستانههای تحلیلی رایج در ارزیابی اثرات اجتماعی SIA ، استانداردهای شهری مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری و در برخی از متغیرها بر اساس ادارک ساکنان مورد تحلیل قرارگرفته که در واقع سطح پایداری اجتماعی در محدودههای مذکور را به صورت مستقل نشان میدهد.
