با در نظر گرفتن رشد درآمد ایرانی‌ها و سایر هزینه‌های جاری زندگی‌شان و مقایسه آن با رشد سالانه نرخ مسکن، به راحتی می‌توان پی برد که قدرت خرید مسکن در ایران روزبه‌روز در حال کاهش است. آمارهای جهانی نیز از وضع ناخوشایند ایرانی‌ها برای خانه‌دار شدن حکایت دارد. براساس این گزارش‌ها، ایرانی‌ها از نظر توان مالی خرید خانه بین 122 کشور جهان رتبه 107 را از آن خود کرده‌اند. در این شرایط که کاهش قدرت خرید و رشد غیرقابل مهار هزینه‌های ساخت مسکن در ایران به رکود در بازار مسکن دامن زده است، سیاست‌های افزایش سقف تسهیلات مسکن به نرخ 120میلیون تومان نیز نه تنها دردی از بازار آشفته مسکن دوا نمی‌کند، بلکه به ایجاد فضای دلالی نیز در بازار مسکن دامن خواهد زد. اسفند سال گذشته رئیس سابق اتحادیه مشاوران املاک با بیان اینکه پرداخت وام‌های 100 تا 120 میلیونی نمی‌تواند حال آشفته بازار مسکن را خوب کند، تصریح کرد: با توجه به افزایش بی رویه قیمت مسکن در سال‌های اخیر پرداخت تسهیلات محدود نمی‌تواند پاسخگوی نیاز متقاضیان بازار مسکن باشد. مصطفی قلی‌خسروی میانگین قیمت مسکن را در کلانشهرهایی نظیر تهران 400 تا 500 میلیون تومان اعلام کرد و افزود: در این شرایط پرداخت تسهیلات 120 میلیونی، تنها زمینه‌های دلالی را برای فروشندگان وام فراهم می‌کند. او رونق بازار مسکن را در گرو افزایش سقف تسهیلات مسکن دانست و به تیتر شهر گفت: در کشورهای پیشرفته دولت برای کمک به متقاضیان 80درصد قیمت مسکن را به عنوان تسهیلات پرداخت می‌کند. بنابراین دولت باید برای کمک به متقاضیان و رونق بازار سقف تسهیلات مسکن را سه برابر کند.
برابری قیمت زمین‌های تهران و سوئیس
چندی پیش معاون وزیر راه و شهرسازی با اعلام این مطلب که عملکرد شهرداری‌ها باعث شده قیمت زمین در تهران با سوئیس برابری کند، گفت: با افزایش وام خانه اولی‌ها از ۸۰ به ۱۰۰میلیون تومان که امروز شورای پول و اعتبار تصویب کرد، شاهد افزایش توان خرید زوجهای جوان خواهیم بود. حامد مظاهریان اظهار کرد: خوشحالیم که به هر زوج ۲۰۰میلیون تومان تسهیلات تعلق می‌گیرد که می‌تواند در توانمند کردن آنها کمک بسزایی باشد. او افزود: سال گذشته قیمت مسکن 6/5درصد افزایش یافته و 7/3درصد تعداد معاملات بالا رفته است که نشان می‌دهد بازار مسکن به سمت رونق مصرفی در حال حرکت است و برای اولین بار رونقی را تجربه می‌کنیم که با افزایش شدید قیمت روبه رو نیستیم. مظاهریان خاطرنشان کرد: برنامه دولت که در چهار سال آینده هم ان‌شاءا... ادامه خواهد یافت این است که بتواند بر خانه اولی‌ها و زوجهای جوان همانند دو سال گذشته تمرکز کند. زوجهای جوان گروهی هستند که تازه مبادرت به تامین مسکن می‌کنند و برنامه دولت این است که از طریق صندوق پس انداز مسکن یکم و رقم بی‌سابقه ۱۶۰میلیون تومان وام، زوجهای جوان را توانمند کند. او درباره افزایش اجاره بها گفت: اجاره بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ حدود 4/3 برابر و از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ حدود 5/1 برابر شده است. این نشان می‌دهد هم اکنون شاهد باثبات‌ترین قیمت‌ها برای بازار مسکن هستیم که مبنایی برای حرکت اصولی به سمت آینده است. مظاهریان با بیان اینکه قیمت زمین در تهران معادل کشور سوئیس است، گفت: این رویکرد نه تنها اقتصاد کلانشهرها بلکه اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داده است. الان قیمت زمین در تهران معادل شهرهای سوئیس و بیشتر از آن است. ما کشوری هستیم که کمبود زمین نداریم، به همین لحاظ فرایند کلانشهرهاست که باعث این مشکل شده است.
نقش مدیریت شهری در گرانی مسکن
با گران شدن مسکن در تهران شهرداری عوارض بیشتری دریافت می‌کند. چندی پیش یک کارشناس مسکن گفت: هر زمان که شهرداری‌ها بودجه کم می‌آورند میزان فروش تراکم را دو سه برابر می‌کنند و این به معنای سلب آسایش همسایگان، ایجاد رانت و به هم ریختن تعادل قیمت مسکن است. سعید آسویار اظهار کرد: در نظام مدیریت شهری جز ایجاد هزینه‌های اضافی و تورم در بخش مسکن و به جا گذاشتن بدهی‌های بزرگ برای موروثان بعدی اقدام ویژه‌ای انجام نمی‌شود. بیش از ۴۰درصد منابعی که شهرداری‌ها در مناطق مختلف پایتخت جمع آوری می‌کنند صرف کارهای عمرانی نمی‌شود و بقیه‌اش با سوء مدیریت و دوباره کاری حیف و میل می‌شود. انجام کارهای موازی و مقطعی و بدون برنامه‌ریزی قبلی از این دست است. این کارشناس مسائل شهری با بیان این ادعا که میزان درآمد شهرداری از محل فروش این حجم تراکم فروخته شده در شهر تهران طی سال‌های اخیر با هیچ‌دوره‌ای قابل مقایسه نیست، گفت: نتیجه چنین رویکردی، سلب آرامش از محله‌های مسکونی، ایجاد رانت برای گروه‌های خاص و به هم ریختن تعادل قیمت عرضه مسکن شده است. دیده می‌شود که در یک منطقه برای دو زمین با مشخصات مشابه در زمان‌های مختلف پروانه صادر می‌کنند که به یک نفر مجوز شش طبقه و به ارگان دیگر مجوز ١١ طبقه می‌دهند. او بیان کرد: هویت شهری در تهران از بین رفته است. نه می‌شود گفت تهران شهری با آرامش و پویاست، نه محل کسب و کار. هیچ‌خیابانی نیست که بتوان آن را صرفا اداری، تجاری یا مسکونی تلقی کرد؛ زیرا بافت و سیستم شهری را به هم ریخته‌اند و بیشتر وقت و انرژی ساکنان صرف جابه‌جایی و ترافیک می‌شود. در همه جای دنیا هر منطقه دارای کاربری و تعریف مشخصی است. برای مثال برج‌های بلند مرکز شهر به ساختمان‌های اداری اختصاص دارد. ساختمان‌های تجاری و ساختمان‌های مسکونی هم از یکدیگر تفکیک می‌شوند، اما سوال این است؛ کدام محله را در تهران سراغ دارید که بتوان با خرید مسکن در آنجا آرامش پیدا کرد؟ آسویار با اشاره به منطقه ۲۲ یادآور شد: منطقه ۲۲ یکی از بهترین نقاط شهر تهران از لحاظ دسترسی و آب و هوا بود که قابلیت تبدیل شدن به الگوی کامل شهرسازی را داشت، ولی الگوی مصرف را در آن منطقه تغییر دادند. با ورود برخی تعاونی‌های مسکن به عنوان جایی که قیمت مناسب دارد قدرت و کیفیت اقتصادی منطقه را پایین آوردند و این باعث شد برج‌های بی کیفیت و نامتوازن در آن نقطه رشد کند. به گزارش ایسنا، این کارشناس مسکن، مناطقی همچون شهرک غرب و شهرک اکباتان را الگوهای مناسبی برای منطقه ۲۲ عنوان و تاکید کرد: در شهرک غرب با یک الگوی خوب، ساختمان‌های ویلایی، بلندمرتبه، مراکز خدماتی و رفاهی تعریف شده و از خیابان‌بندی و دسترسی‌های اصولی بهره مند است که یکی از بهترین نقاط شهر تهران برای سکونت محسوب می‌شود. تنها ایراد در بخش آپارتمان‌سازی، تعاونی‌ها بود که به مرور زمان الگوهای فرهنگی این ساختمان‌ها نیز به سمت الگوی غالب سوق پیدا کرد.
